Co to jest bezsenność?
Bezsenność u dzieci, inaczej insomnia, może mieć różne formy. Twoje dziecko może mieć trudności z zasypianiem, wielokrotnie budzić się w nocy lub budzić się rano zbyt wcześnie. Bezsenność może być krótkotrwała (trwająca krócej niż 3 miesiące) lub przewlekła (problemy ze snem występują 3 razy w tygodniu przez ponad 3 miesiące). Krótkotrwała forma bezsenności zazwyczaj jest związana z jakimś stresującym wydarzeniem lub chorobą. Bezsenność, zarówno krótkotrwała jak i przewlekła, może dotyczyć każdej grupy wiekowej dzieci. Pamiętaj o tym, że sen dziecka w pierwszych miesiącach jego życia znacząco różni się od snu np. 2-latka. Początkowo regularne wybudzanie się niemowlaka co 3-4 godziny np. na karmienie są normalne.
Bezsenność u dzieci w nocy jest przyczyną problemów nawet w ciągu dnia, takich jak:
- częste drzemki w ciągu dnia, u dzieci starszych
- trudności z budzeniem się i wstawaniem do szkoły/przedszkola,
- zmęczenie,
- problemy z koncentracją,
- problemy z wydajnością,
- drażliwość.2
Przyczyny bezsenności u dzieci
Bezsenność może być spowodowana wieloma czynnikami. Najprościej jest ustalić jej przyczynę metodą eliminacji. Bezsenność u dzieci w wieku 2 lat i starszych może być spowodowana skojarzeniem snu. Dzieje się tak, gdy dziecko jest przyzwyczajone zasypiać podczas karmienia piersią, z butelką, z rodzicem lub przy muzyce. Gdy tego elementu brakuje, pojawia się problem. Innymi przyczynami mogą być nadmierna aktywność dziecka przed snem lub długie przebywanie przed ekranem. Stres, lęk i a także intensywne przeżycia w ciągu dnia również odgrywają pewną rolę.
Zwróć uwagę, aby środowisko, w którym dziecko zasypia, nie było hałaśliwe. Bezsenność może być także spowodowana chorobą, taką jak przeziębienie, niektórymi lekami lub kofeiną zawartą w niektórych produktach spożywczych.3
Czy bezsenność u dzieci różni się od tej u dorosłych?
Według Candice Alfano, badaczki snu z Uniwersytetu w Houston, objawy bezsenności u dzieci różnią się od tych, które obserwujemy u dorosłych. Dorośli, gdy nie mogą spać, często leżą w łóżku i przewracają się z boku na bok. U dzieci objawy są inne.4
Ile snu potrzebuje dziecko w zależności od wieku?
Do jednego roku dziecko powinno spać od 14 do 16 godzin dziennie.
Po roku liczba ta spada i dzieci śpią 11 do 14 godzin do ukończenia 2 lat.
Dzieci od 3 do 5 lat śpią 10 do 13 godzin.
Dzieci do 12 roku życia potrzebują od 9 do 12 godzin.
Nastolatki od 8 do 10 godzin.
Jeśli dziecko śpi mniej, mimo że jest zmęczone, mówimy o bezsenności. Bezsenność u dzieci w wieku szkolnym objawiałaby się snem poniżej 9 godzin i tak analogicznie w pozostałych przypadkach.
Jak pomóc dzieciom?
To, jak pomóc dziecku, zależy od przyczyny bezsenności. Podczas gdy z większymi dziećmi można porozmawiać i próbować znaleźć problem, niemowlęta nie są w stanie powiedzieć zbyt wiele. Oto kilka wskazówek, które można wypróbować:
Bliskość matki
Szczególnie niemowlęta i małe dzieci wymagają ciągłej uwagi. Jeśli zamiast spać ciągle płaczą i nie jest to spowodowane głodem, kolką, ch orobami dziecięcymi lub ząbkowaniem, mogą po prostu potrzebować czuć obecność matki. Spróbuj zawinąć dziecko w pieluszkę, chustę lub śpiworek niemowlęcy, owinąć je i położyć w łóżeczku. Zwykle reagują one bardzo pozytywnie, ponieważ otulenie sprawia, że czują się bezpiecznie, jest im ciepło i wygodnie. Inną opcją jest noszenie dziecka w chuście, co jest szczególnie przydatne podczas popołudniowych drzemek, gdy masz wolne ręce do innych zajęć. W nocy można pozwolić dziecku spać obok siebie w łóżku. Wiele matek odkryło również, że pomocne jest tymczasowe umieszczenie łóżeczka obok łóżka i wyciągnięcie ręki do dziecka lub po prostu umieszczenie obok niego koszulki, która pachnie jak one.
WSKAZÓWKA: Dowiedz się, jak wybrać łóżeczko dla dziecka.
Stały rytm dnia
Dzieci, bez względu na wiek, potrzebują systemu i porządku. W praktyce oznacza to ustalenie stałej pory i miejsca snu. Oczywiście, jeśli chodzi o małe niemowlę, może tymczasowo spać z Tobą w łóżku lub na rękach, ale u starszych dzieci dobrze jest stopniowo eliminować takie nawyki.
Rytuały przed snem
Dzieci potrzebują rytuałów, czyli rzeczy, które powtarzają się codziennie. Daje im to poczucie bezpieczeństwa i tworzy skojarzenia oraz późniejsze nawyki. W kontekście snu można tworzyć różne rytuały. Może to być kąpiel, zasłonięcie żaluzji czy położenie do łóżeczka, co kojarzy się dziecku z tym, że jeśli tak się stanie, nadszedł czas na sen. Najlepsze rytuały to jednak czytanie bajek lub śpiewanie kołysanek. Głos rodzica nie tylko uspokaja dziecko, ale także buduje relację i zaufanie. Więcej informacji na temat tego, jak powinna wyglądać idealna rutyna przed snem dziecka, można znaleźć w tym szczegółowym opisie rytuałów dla niemowląt.
Odpowiednie warunki
Ważne jest zapewnienie dziecku idealnych warunków do snu. Pokój powinien być dobrze posprzątany, aby wszelkie pyły czy sierść zwierząt nie drażniły dziecka. Dobrze jest również przewietrzyć pokój. Usuń z pokoju wszelką elektronikę, która mogłaby zakłócać sen dziecka, oraz duże źródła światła. Dla zdrowego i jakościowego snu ważne jest również zapewnienie odpowiedniego łóżka dziecięcego i materaca dla dziecka, które będą wygodne i zapewnią wystarczające podparcie dla ciała. Nie zapominaj również o odpowiednich poduszkach, kołdrach i przyjemnej pościeli.
Ciepły napój i uspokajające zapachy
Starsze dzieci czasami nie mogą zasnąć, ponieważ doświadczają własnej formy stresu (np. z przedszkola lub szkoły) lub mają bujną wyobraźnię i przed snem dużo myślą. Dobrym pomysłem jest uspokojenie takich dzieci zanim pójdą spać. Pomóc może ciepła herbata z melisy lub podgrzane mleko z miodem lub syropem z agawy. Zapachowe świece uspokajające lub olejki są również bardzo pomocne. Można zaopatrzyć się w olejek lawendowy, rumiankowy lub z melisy i dodać kilka kropel do dyfuzora do aromaterapii, który stopniowo będzie uwalniał zapach. Mniejszym dzieciom można do łóżeczka włożyć ziołowe poduszeczki, np. lawendowe, lub z kopru włoskieg.
Pomoc lekarska
Jeśli bezsenność trwa długo, warto zabrać dziecko do lekarza. Ten przeprowadzi badanie i, jeśli to konieczne, zaleci polisomnografię, czyli pełny monitoring snu dziecka. Dzięki temu można precyzyjnie określić charakter i przyczyny bezsenności oraz wykluczyć przyczyny zdrowotne.